Mani bendáti bolág, Balóchi Látini syáhag parchá?

 Mani bendáti bolág, pa Balóchi nebisagá Látini syáhag parchá?

(My first blog, why Latin script for writing Balochi?)

  Droáhbátay golén wánók,

Man tará wánák balóchi bolágá wasshátk kanán.

  É mani bendáti bolág ent. Chósh ke é bolágay thuhterén maksad pa Balóchi zobánay nebisagá Látini syáhagay kármarzi o démbari ent o edá démterá sheng bayókén droáhén nebeshtagén nekán (contents) mán Látini Balóchi syáhagá bant paméshká man pa wati awali bolágá wati bongapp (subject) gechén kortag: 

  Pa Balóchi nebisagá Látini syáhag parchá allami o azhdari ent yá parchá arzesht dárit? 

Chónáhá é kasánén bongappé naent bale man annun bass kammé gapp janán.

 

 Hamok hamá dirchárén zobánzántá ke may zobán Balóchiay bonrahband (grammar) o nebeshta rahbanday (orthography) sará pa sanggini pólkári (research) kortag goddhiá é rásti pa jwáni samá kortag o mannetag ke Balóchi zobánay hazárán gáláni alkáp o yakk o thekk wánák (readable) nebisagá Arabi syáhag (script) báz kárámad naent. Parchá ke mán Arabi syáhagá kasshábán (wovels) zabrén arzesht nést o may zobánay hamokk gál bé kasshábá thekk nakanant.

   Hamé rangá Arabi syáhag pa Balóchi zobánay dahén (10) zreng o salámatén kassháb o dokasshábán yakk o thekkén gestá gestáén ábénk nadárit. Padá may zobán cha chóshén labz o gálán porr o chakár ent ke áyáni tahá bass yakk kasshábé matth kanag bebit gáltawáray pajjigá gáláni máná o bezánt ham chath badal bant bale mán Arabi syáhagá ésháni gisshénag o wánák kanagá wadh wadhén neshánokáni janagá abéd ham nók o kwahnén wánók báz barán jall o majall bant, adhant, wati jenday zobánay wánagá pa wat gránén báré sarpad bant, bázéné pahk delprósh ham bit ke mayárig kanag nabant: 

  Chónáigá hamé neshánok zabar, zér, pésh, dhakk o degerán géshterén nebeshtakár cha wati eshtápkári yá nazántkáriá delgósh nadayant o áyán gáláni tóká allami jáhán kármarz nakanant o najanant). Eshtápkárén kwahnén nebeshtakár hamé pahmant, anchósh ke é gál mane nebeshtakárá wánágá naadhénant hamé paym nókbáhand o dur darén wánókán ham hecch janjál nakanant, bale edá á é habará béyál ent ke áiyá kamm o gésh bist si sál ent gón Balóchi gálband (term) o gálán ger o chill yá saroléndh ent o mán wánókán bázénéá balkén jomá jomá haptagé nabit ke Balóchi wánag bendát kortag.

  Masterén jédhah o nezóri ésh ent ke hamé neshán zabar, zér, pésh o dege Yunikodh (Unicode) á mán naant, bezán Yunikodh cha éshán nazántkár ent paméshká Kampyutar (Computer), Gugal (Google) o dege bázén Dámagi paryám (application) nay éshán rást want kanant, nay sarpad but kanant o nay goshtesh kanant. Parchá ke bé zabar zér pésh o dege neshánokán may sakk báz gál yakk paym gendagá káyant, paméshká Gugal o éndege Dámagi paryám yá wa hoshk o hayrán bant yá ach wati némagá Balóchi labzán áyáni granch o poténkán mawjutén dege hamé sheglay gáláni komakká wati wadhá wánant, sarpad bant o gáltawárán esh kasshant ke géshter rad bant. Byá má shomá gwandhén darwaréay madattá pahmagay johdé kanén, chósh ke; 

کشگ ، دور ، ڈک ، میل ، مک ، کر ، در ........ 

  Agán má yakkén "دور" ay gálá bezurén godhá man, taw, Kampyutar o Gugal droáh pa jwáni o ásáni dist, want o sarpad but kanén ke mán yakkén dróshomá é chenkas gál ent parchá ke Látini Balóchi syáhag (Latin Baluchi script) hamokk gálá gestá o sarjamén shegl (Shape), gáltawár (pronunciation) o pajjár (identity) dant. Jahlay gálán delgósh bekan: 

1- Dur (Distance) 2- Dawr (Era) 3- Dauwar (Capstan) 4- Dór (hurt)

 Gapp sad o bon yakk bezán Arabi syáhag Balóchiay gál o gappáni békecchah nebeshtah kanagá pahk bésób ent. 

 Dege yakk jédhahé ésh ent ke mán Balóchiay annugén Arabi syáhagay mángisshénag o rang pa rang kanagá may wati dast ham mán ent, é wadhá ke pa Balóchiá rawájgeptagén yakkén Arabi syáhagá cha ném darzená gésh nebeshtarahband kármarz bayagá ent. Eshiay matlab ésh ent ke yakk yakk gálé say o chár dáb o sheglá nebissag butag o bayagá ent. 

Yakk darwaré delgósh bekan; 

بیگ ، بَیگ ، بَیَگ ، بئیگ

É hamé "bayag" ent ke paré hálá ent.

  Márá nókén Balóchi Látini syáhag pa sharri o sarjamiá darbaragi ent, sarjamiá balad bayagá pad nun pa nebisagá mayl kanagi ent dán Arabi syáhagay paymá é syáhag ham cha may eshtápkári o nábaladiá gadh o manj o lagándhó mabit.

  É bolágá shomárá Balóchi zobánay mán é syáhagá pa jwáni nebeshtah kanag o darbaragá bázén gál o gálband, sabakk, sarosój, kessah o nebeshtánk dast kapit. Man shomay gón é bolágá hamgranchiay lóthók án. Shomay mennatwár án.

  Wassh o wasshdel bátét.

  É bolágay gehteriá shomay ráhshóni o delbaddhiyáni wázmandag o ráhchár shomay kaster: Bahtán Balóch