Balóchi gálréch, brési kárgál mán gapp o trán

 

    Balóchi Brési Kárgál, Gálréch Mán Gapp o Trán     

   May sháhegánén zobáná anchósh ke batal  (Proverbs) o goshten báz ent, hamé paym gálréch (idioms) o brési kárgál (Phrasal verbs) ham sakk báz ant. Mán jahlay thébalá (Table) lahté kasán mazanén Balóchi - Engrézi gapp o gálred pa shomá redoband dayag buttag. Esháni ramá géshter anchén ant ke harróchigén trán o gappán goshag bant. É Balóchi gapp o habaráni tóká kárgál, brési kárgál o gálréch kármarz buttagant. Pa tahmbol bewántesh. Pa shomá zobánay darbaragay drechá jwán o kárámadén sabakk o darwant bant. 

Redoband: Bahtán Balóch 

 Let's learn some important and useful Balochi verbs, Phrasal verbs and idioms in Balochi phrases with English translation. Read into the tables given below.

Balóchi	English
Ji delgósh! Pésará eshiá bwán! Bwán o darbar.	Attention please! Read this first! Read and learn.
Annu bezán annu.	Now means now.
Bozu eshán bwar.	Here, drink this.
Amódá dochár kapén.	See you there.
Boraw bwaps.	Go to bed.
Ni boraw démá.	Now move on.
Poshtá hechbar machár.	Never look back.
Márá sóki makan.	Don’t bother us.
Maná sóki makan.	Don’t bother me.
Taw ché kortag.	What have you done?
Bé tahmbol mabay.	Don’t be lazy.
Taw ché kanagá ay?	What are you doing?
Waragán sharriá bejá.	Chew food properly.
Bellé medhant.	Let them fight.
Drostán anchó samá kort.	Everybody thought so.
Maná padá pésh bedári.	Show me again.
Watá benazzár.	Pull yourself together.
Áyán cha wábá pád bekan.	Wake them up.
Wati kawlá mashamósh.	Don’t forget your promise.
Chapp o chágerdá chárán bu.	Keep looking around.
Hecchi namánit dáemá.	Nothing lasts forever.
Mohr bedár.	Hold on tight.
Áiá chest bekan.	Pick that up.
Gón man gapp bejan.	Talk to me.
Sabz tará bráhit.	Blue suit you.
Ketábán byár.	Bring the books.
Kass delgósh nadant.	Nobody will notice.
Áiá edá byár.	Bring that here.
Zahgán cha wábá pád bekan.	Wake the kids up.
Á myárig ent.	He is embarrassed.
Paysaláhé bekan.	Make a decision.
Zarr mardomán badal kant.	Money changes people.
Hecch soropor makan.	Hold perfectly still.
Chammé bejan.	Take a look.
Hecchi moshkel naat.	Nothing was difficult.
Harkas yaktáh ent.	Everyone is unique.
Mani kerrá benend.	Sit by me.
Garmi bekan.	Heat it up.
Edá chizzéay bóh ent.	Something stinks here.
Wáb makap.	Stay up.
Dér makan.	Don’t delay.
Áiá ejázat bekan.	See him off.
Chón begoshán?	How to say?
Bárén kassé hast edá?	Is anybody here?
Maná láchár makan.	Don’t force me.
Man kammé dazgatt án.	I am a little busy.
Man ni rawagá án.	I am leaving now.
É sakk kasán ent.	It’s too small.
Man gal án.	I am glad.
Á báz pahr bandit.	He has a lot of pride.
Á mani radi at.	It was my mistake.
Bésah bekan.	Rest assured.
Dodelag mabay.	Don’t hesitate.
Man sawgend warán.	I swear.
Man atkán.	Here I am.
Rózgáré dar begéj.	Find a job.
Wahd halás!	Time is up.
Goshádiá tayár bu.	Get ready quickly.
Kammé árám bekan.	Get some rest.
Mani poshtá bejall.	Stay behind me.
Gesá kass nést at.	Nobody was at home.
Káré sará kaptagat.	Something came up.
Ramsé gechén bekan.	Pick a date.
Yáwassh yáwasshá.	Play it cool.
Tahig gehter ent.	Yours is better.
Nun maná yát atk.	Now I remember.
Nebeshtah bekani.	Write this down.
Áiay randgiri bekan.	Follow him.
Zend lokk ent.	Life is short.
Kass maná napahmit.	Nobody understands me.
Anni amódá bósht.	Now stay there.
Johdé bekan.	Make an effort.
Chónáhá.	By the way.
Yakkén bar bass at.	Once was enough.
Kass gappá naat.	Nobody was speaking.
Chizzé kamm ent.	Something is missing.
Eshtápiá beraw gesá.	Go home quickly.
Sajjahén kár hayr buttant.	Everything went well.
Bass Hodá zánt.	Only God knows.
É bárawá bejédh.	Think over it.
Maná jédhagá bell.	Let me think.
Kassá gapp najat.	No one spoke.
Maná habará bell.	Let me talk.
Taw ché wártag?	What did you eat?
Záná taw bimmár ay? Haw man tapig án.	Are you ill/sick? Yes, I have fiver.
Taw ché shóházagá ay?	What are you looking for?
Gón man dróg maband.	Don’t lie to me.
Taw parchá passaw naday?	Why don’t you answer?
Taw parchá bétawár ay?	Why are you silent?
Kammé wadár bekan.	Wait a bit.
Manigá bezir.	Just take mine.
Wati tawárá jahl bekan.	Lower your voice.
Tachká rawán bekan.	Keep going straight.
Dáktaréá boraw.	Consult a doctor.
Tachká tachk bósht.	Stand up straight.
Nimmón makan.	Stop making excuses.
Mará saré saré bejan gón.	Stay in touch.
Sártiay sará gwázi makan.	Don’t play in cold.
Wati pónzá sapá bekan.	Blow your nose.
Gón penselá benebis.	Write in pencil.
Mani nazziká mayá.	Get off me.
Kolláyán taw bezir.	Keep the change.
Mahla lógá byá.	Come home early.
Bass kan adhay.	Shut up.
Ché kanagi ent?	What to do?
Maná rawagi ent.	I have to go.
Bale parchá?	But why?
Chér maday.	Don’t hide.
Jonzán bekan.	Carry on.
Godhá ché?	So what?
Parchá nán?	Why not?
Géshá gésh.	At most.
Masor.	Don’t move.
Hechbar nán.	Never.
Jáné beshód.	Take a bath.
Ágáh bu.	Wake up.
Wati sará berand.	Comb your hair.
Taw kojá rawagá ay?	Where are you going?
Boraw o layb bekan.	Go and play.
Kojá rawagi ent?	Where to go?
Má eshtápiá nahári kotag.	We had a hasty breakfast.
Harchi bit kant.	Anything could happen.
Yalahi beday.	Give it up.
Mardom ajab ant.	People are weird.
Padái beday.	Give it back.
Kammé bwaps.	Take a nap.
Mani dastá beger.	Take my hand.
Kárá delgósh bay.	Keep on working.
Bandi bekan.	Knock it off.
Wat bechár.	See for yourself.
Mani gehter ent.	Mine is better.
Áiá bákáret.	He burped.
Hechkas hecchi nazánt.	Nobody knows anything.
Wátarr byá tahá.	Come back inside.
Ni bellé adhay.	Now let it go.
Man shepád án.	I am barefoot.

 

 

Láeo (live). Nebeshtánk, Monir Mómen

 

Láeo (live). Nebeshtánk Monir Mómen

(Monir Mónen nebeshtánk pa namiránén Mobárek káziá)

 Man har wahdá niyat kanán ke Káziay bábtá chizzé begoshán ta áiay shayr káyant mani démá óshtant o har wahdá ke man áiay sháeriay sará chizzé goshag lóthán , Káziay jend házer bit o áiay har shayré ke maná yát ent , delá rawt. Paméshká dán róche maróchi é kár mahtal butag bale nun mizzán mizzáná man sarpad butagán ke Kázi wati sháeriá abéd pasht nakapit o áiay sháeri charáiay shaksiyatá abéd nátawám ent. Paméshká láchári ent ke hardo yakjáh chárag kapant, hór saggag lóthant.

  Gyábánéá rókén cherág chenkas rozhná ent? chenkas brahdár ent? é drossén gapp bémáná bant. Máná dárit tah gyábán o áiay bimnákén tahári, morádé mánit tah hamé cherág ke éwak ent.

 Mardom do jágahá béwas bit , yakké hamá dozhmenay kerrá ke tai tawámén láchárián wati chankán kant o nendit o domi hamá tabibay gwará ke tai nebzá dastá kant o nádráhián shóházit. Káziá pa dazmósh yak jágahé dar gétkag nun é nádráhay ázagén thappé ke á béwári kotag yá nebz ent? zánag nabit.

  Kázi é jostá cha chágerdá kant o chágerd é passawá cha Káziá lóthit paméshká doén hayrán ant ke ché kanag bebit? soroporé buwagá ent, dáwáé barjáh ent. Na jost brahnag bit o nay ke passaw shahmit. Hamá gyábán ent, hamá tahári ent o hamá thembókén cherág ent ke har paym ent bale éwak ent.

  Kázi cha bonyádá ezmkáré, agán shayri magoshtén ekthengy kotagat o cha ekthengá maná yát atk ke Kázi cha wati kerd (role)á sarbor kárá ent, báz bará áiay rawl cha kasmánkay bonokki lékahá dar kayt, á anchén káresté ke cha eskayrepthá dhann habar kant. Rithayk (retake) but nakant ke láeo (live) rawagá ent.

  Hamé háterá cha tálár (hall) á harkas ke dar kayt á cha hamé kárestay názébáén kerdá delprósh bit. o harkas ke neshtag o cháragá ent á ham tahná hamé háterá ke áháná hamé kárestay rawl dóst bit.

   Sójkár Káziay rissh o barótán espétén rang dant, espétén godi gwará dant o tallawá (stage) á kárit. Áiay surat, rawáj o tawámén soroporán hánwádagiay tanakkén sháré sará dant. Bale anágah cha tallaway domi némagá kasánén zahgé dar kayt. Kázi tachká pamáiá rawt. Chárókáni hayál ke annun dastá sará samárit o josti kant: Abbá taw kai zahg ay? bale á redánkay tahá anchén habar kant ke shayray zobáná ham saggag nabant. Kasmánkay chárók démá á némagá tarrénant o sójkáray láchári ésh ent ke á pardahá dawr dát nakant. O Kázi padá kasmánká cha bendátá bongéj kant o chárók padá béhál bant o wati delgóshá áiay dastá dayant.

  Kázi wati o degeráni gappán gón yakkén bésahá kant. Á anchó kandit, goshay lonthy wati na ant o anchó grét goshay kollén dardi mirás ant.

  Man hayrán án ke é chágerdá neshtagén mardom dróg parchá bandant. Mani hayálá har nakortagén nékié o har nabutagén gonáhé taw Káziay námá bekanay, rást bit, mardom báwar kanant. Káziay kerday shahár haminchok mazan ent ke á shapay ham hamnapas ent o cherágáni ham hamráz ent. Paméshká tahári ke waddit, thagalit o cherágán ke gwát jant dámonáy mán dárant bale har doén suratán setki póleng nabit. Zánt ke tahári chié ? o eshiá ham zánt ke cherágay asal cha ásá ent paméshká gelag nakant, najédhit, bass habar kant, bass shayr goshit.

   Kázi layn daynay pakkáén mardomé. Áiá wati shayráni dróshomá harché ke dátag, hamichó cha chágerdá lóthit bale é shap ke may hankén ent, é béwánki ke may hamráh ent, é dard ke may chágerdá ent haminkas nézgár ent ke dasti per nést,  bass talabay chammi pachant. Nakotthókén sakráté, bégwázén sáhkandané, paré háterá dát hecch nakant. Nun Kázi láchár bit ke sawdá á barábar bekant paméshká har wahdá ke mohy rasit, hóshá kayt cha chágerdá pachi gipt.

  Drossén bannámián, tawámén pólengán pach gerag lóthit. Áiá chenkas shayr dátag? hesáb nabant o chenkas pólengi pach geptag? shomárá naant.

  Kázi wati ahday mazanén gonahgáré buwag lóthit bale é mansabay ométwár haminchó báz ant ke jágah nést. Á bazzagiá kukkár kant, dege pólengé pach gipt, dega bannámié bahá zurit. Áiá wati lahtén anchén gonáh páshk kotagant ke áiay naant. Chó ke degeráni chizz ant, pahrézag lóthant. Har wahdá ke cha shayrá gisshit, hamésháni enáná ent ke wáhondáni chammesh makapant o wati wati maddhián pach magerant. 

   Kázi é zamánagay gonáháni pánag ent. Bannámiay pagárá ham zurit bale watá esháni wáhond sarpad bit. É tawámén kár cha eskereptá dhann ant bale áiá kay sarpad bekant.

  Bárén wantag o delá bortagi yá nawantagi? Dán kasmánk halás nabit chón josti bekanén? baré baré mani del goshit ke tallaway kondhéá tawári bekan, bale chárán drossén mahlukay delgósh hamé némagá ent, padá wati jágahá nendán.

  Hamá tallaw ent, mósom angat hamá paym ent, damk  angat bechkandagá ent, diwán hamá wadh abétk ent. Hamá Kázi ent ke eskayrepti delá bortag. Gám gámá radi kant. Tawámén káresti nagég kotagant.

  Kessahay zamin badal bit, kandagay jágahá ars rechant. Zemestáná hédé sar kant. Sójkár jédhit: láeoay hamé harábi ent ke ritayk ham but nakant.

Nebeshtánk nawis: Monir Mómen 
Sarshón
Sechkán Kázi ták. Jun 2007. Tákdém: 54
Látini Balóchi syáhag nawis: Bahtán Balóch

Áiá, may, watigáni... 64 Balóchi Panámgál

Áiá, may, watigáni o dege 64 Balóchi panámgál 

(Let's read and learn 64 Balochi pronouns and let's know how they could use and write in Balochi sentence.)

Záti panámgál = Personal pronoun
Wáhondi hálat = Genitive case
Lecchókén panámgál = Enclitic pronoun

  May shomay karn distagén máti zobán Balóchi cha panámgálán sér o hazgár ent. Panámgál hamésh ant ke námgál o kanókáni (subjects) námáni badalá kármarz bant, chósh ke:

"Sammi mani kasterén jenekk ent, é domi tabakká wánagá ent." É gálreday awali bahray bendátá "Sammi" atkag o domi bahrá "é" atkag ke padá Sammiay némagá eshárah kanagá ent o gál "Sammi"ay badalá kármarz bitag.

  Balóchi panámgál báz ant chó ke: á, áiay, áyán, taw, taigáni, man,  mani, áiay, shomá, wati, may........o dege bázéné.
  Madhádárán byá jahlá dayag butagén 64 Balóchi panámgál o gapp o gálredáni tóká áyáni kármarzá Látini Balóchi syáhagay tóká wánén o darbarén. Maróchi má o shomá panámgáláni práh o mazanén bágá wati delay maylá sayl kanén.

Wat, watig, watigay, watigáni...

1. Wat :. Wájah Sákáay machkadag man wat distag.
2. Watá :. Taw watá pa bándátigén diwáná tayár bekan.
3. Wati :. Goli taw wati beskóthán bwar.
4. Watig :. É sajjahén beskóth mani watig ant.
5. Watigi :. Man Mallirá watigi káréá rawagá yán.
6. Watigá :. Man shotán, harkas watigá wat bezánt.
7. Watigay :. Taw wati pashkay ástunk dótkagant, man watigay tanigah dast najatagant.
8. Watigán :. Harkas wati sámánán wat sargéjagá ent taw ham watigán sargéj.
9. Watigáni :. Eh.... Shaytán mani ketábáni tákán maderr boraw watigáni tákán bederr.

Á, áiay, áyánigi....

10. Á ]• Á mani sangat (yakké) ent.
      Á mani sangat (báz) ant.
11. Áiá ]• Áiá báz Balóchi ketáb wantag.
12. Áiay ]• Áiay nákó Mshkatá ent.
13. Áiayg ]• É koláh (yakké) áiayg ent.
             É koláh (báz) áiayg ant.
14. Áiaygi ]• Pa áiaygi má hamshámá bewapsén.
15. Áiárá ]• Áiárá begwash bándá byá.
16. Áyán ]• Áyán shash róchá kár kortag.
17. Áyáni ]• Áyáni kár sakk sharr ant.
18. Áyánig ]• Lóg o jáhedád áyánig ant.
19. Áyánigi ]• Pa áyánigi márá kawr bebárt.

Man, maná, manigá....

20. Man } Man áiá pa jwáni pajjáh kárán.
21. Maná } Maná wájah Gani Parwázay ketábé pakkár ent.
22. Mani } Mani máti zobán Balóchi ent.
23. Manig } Á syáhén parpath manig ent.
24. Manigá } Manigá mazir sangat, watigá bezir.
25. Manigán} Bánok taw chokkáni godán shóday godhá manigán beshód gón.
26. Manigay } Áiay parpathay tayr nók ant bale manigay kwan ant.
27. Manigáni } Manigáni kárá kár madár.
28. Manigi } Pa manigi anni boraw, pasá helár bekan. / Wájah manigi káré hast godhá wati dapá dóst madár.

Panámgál Taw, tai, taigáni...

29. Taw ): Taw annu Torbatá ché kanay sangat?
30. Tará ): Tará sakk shábásh ent ke taw á garibén zahgárá jotké kawsh zortag o dátag.
31. Tai ): Tai gádhi hamá Korólá ent.
32. Taig ): Hamá Korólá gádhi taig ent.
33. Taigá ): Gawharay pashká angá poll per nést, taigá poll perent.
34. Taigay ): Wájuay shenekkay gósh syáh ant taigay espét ant.
35. Taigán ): Mani warag brátá áortagant, taigán kay kárit?
36. Taigáni ): Báláchay ketábáni pósh dertagant, taigáni nadertagant, shábásh.
37. Taigi ): Adhay poll byá ke maná taigi káré hast.

Ésh, eshiay, eshiaygán....

38. É :. É Goll Mahmad Wapáay shayráni ketáb ent.
39. Ésh :. Wapáay shayráni ketáb ésh/esh ent.
40. Eshiá :. Akbar mani trizatk ent, eshiá Mandá rawagi ent.
41. Eshiay :. Chokká baret kombárá, eshiay dastay haddh proshtag.
42. Eshiayg :. Á chárjar mani na ent, eshiayg ent.
43. Eshiaygán :. Sammi nadr án é kawsh Shamsolayg ant, eshiaygán mabar gár makan.
44. Eshiaygáni :. Mani ketábáni ták zard ant eshiaygáni espét ant.
45. Eshán :. É kammé zarr ant, eshán wati mátá beday.
46. Esháni :. Taw goshay, é zamin manig ant godhá esháni kabz o kágad koj ant?
47. Eshánigi :. Mir tai mardom atkah esh ant, pa eshánigi watá janjál makan.
48. Esháná :. Zahg báz ják o jaggah kanagá ant, boraw esháná bétawár kanáén.
" " " " "

Má, May, Maygán, Maygáni...

49. Má = We |. Má tai métagay nazziká én.
50. Márá |. " Háni tará Sháhay sar ent.
                      Ach má sariá jondh makan
                      Márá pa ném chammi machár."
51. May = Our |. May diwán panch o némá bendát bit.
52. Mayg = Ours |. É métagá kwahnterén ges mayg ent.
53. Maygi |. Edá ke chó mardán géshi ent godhá maygi káré na ent.
54. Maygán |. Shomay gwátá bortagant o maygán áp bárt.
55. Maygáni |. Wájahay samán atkagant bale maygáni áyagay hál nést.
56. Maygáná |. Shomá watigá káret godhá maygáná hamódá ér bekanet.
•••••••••••••••••

Shomá, shomay, shomaygáni

57. Shomá :. Shomá Wánák Balóchiá ché darbaragá et.
58. Shomárá :. May sálónk Pakir Janay surá shomárá drostán dáwat ent, allam byá et.
59. Shomay :. Shomay zarr Shahdádá gón ant.
60. Shomayg :. Zarráni tahá bist hazár shomayg ent.
61. Shomaygi :. Démi haptagá padá byá et, edá shomaygi kár báz ent.
62. Shomaygá :. Nákó wati pasá wat koshit shomaygá man koshán.
63. Shomaygán :. Nákóay pasán géshter káh wártag, shomaygán inchaw nawártag.
64. Shomaygáni :. May macchán embari sharr nayáortag, shomaygáni hósh master ant.

 Taw ay dóst ay é butant may zobánay shast o chár wadh wadhén panámgál. Gón esháni wánag o darbaragá shomá mán wati nebeshtagán pa panámgáláni kármardá hecc gatth nabaet. Zánt o zánagay bahárán bátet.

Nebeshtah o redoband : Bahtán Balóch

Hásh, sarhásh, nésh o charóki dantánáni bárawá

 

Ensánay Dantánáni Nakshón = Dental diagram

Hásh, sarhásh, nésh o charóki dantánáni bárawá 

Byá yakk baré ensánay dapay bahr o dantánáni Balóchi - Engrézi nám o gálbandán delgósh bekanet padá godhá dantánáni chárén kesmáni bárawá gapp janén.

Borzi shágór = Upper jaw
Jahli shágór = Lower jaw 
Shágór haddh / dantángór = Jawbone 
Áruk = Gum
Bédantán = Toothless 
Jorri = Edentate 
Shiray dantán = Milk teeth 
Adároki dantán = Temporary teeth 
Dáemi Dantán = Permanent teeth 
Dantándard = Toothache 
Charóki = Incisors 
Nésh / Gorki = Canine (teeth) 
Sarhásh = Premolar
Hásh = Molar teeth
Agli = Wisdom tooth 

  Balóchi cháché: Á kojám chizz ant ke zendagiá do randá bézarrá rasant bale saymi randá pa zarr?  Taw cháchay bój / passawá báyad bezánay.

 Chónáhá dantán may Hazmi rahband (Digestive system)ay bahr ant. Zahgáni adároki yá shiray dantán 20 bant. Shiray dantán shash hapt sálay omrá kapán kanant.

  Kamm o gésh sajjahén warnáhén mardománi dapá sarjamén dáemi dantán 32 dánag bant. Dém démi dantán bezán charóki hasht ant. Chár borzá o chár mán jahli shágórá. Gassagay kárá charóki wassh kanant. Chár nésh ant. Do borzá o do mán jahli shágórá. Drostán tuskter o tézterén dantán hamésh ant ke góshtáni russénag o chillénagá kár dayant. Hasht sarhásh ant, chár borzá o chár mán jahli shágórá. 

 Hásh hasht dánag ant, chár borzá o chár jahlá. Hásh cha may dapay ádege dantánán patanter o mohrter ant. É trondén warákáni alkápá jáyag, droshag, hurt o hárt kanagay kárá kanant tán warák ásániá ér barag bebant. Drostán rand o drostán posht agli dantán darkáyant ke hesábi chár dánag ant, dapay chárén kondhán yakk yakké.

  Anchó ke cháchay bój yá passaw ent dantán márá saymi randá bézarrá narasant o wassáchén (artificial) dantán moshkolé may abrami dáemi dantánáni matth bebant paméshká márá wati dantán pahrézagi ant. É gapp ham zánagi ent ke dantán haddh naant, proshtagén haddh watá sráchant (repair), bandá káyant bale proshtagén dantán watá sráchet nakanant o dantánán hadhmajg (bone marrow) ham mán nést. Chónáhá bédantánén dap na pa warag o gappá wár dant, nay pa thahk o kandagá jalwáh dant.... 😁😬 

  Nebeshtah ::  Bahtán Balóch